در کلیه سیستم های آبیاری قطره ای برای تامین آب مورد نیاز گیاه، ایجاد فشار در سیستم لازم و ضروری است. افت فشار سیستم روی هزینه تمام شده، بازده کاربردآب، یکنواختی توزیع و شرایط کاری سیستم تاثیر می گذارد. این تحقیق جهت ارزیابی سیستم های آبیاری قطره ای در هفت باغ از باغات شهرستان مرند، انجام گرفت. در مطالعهء حاضر جهت ارزیابی سیستم ها، روشهای مریام-کلر و تصادفی انتخاب گردیدند. آزمایشات کیفی آب در طرح های انتخابی انجام شد. به منظور ارزیابی این سیستم ها مقادیر کمی یکنواختی پخش آب، بازده پتانسیل ربع پائین، بازده کاربرد ربع پایین و فاکتورهای موءثر بر این پارامترها محاسبه شدند. نتایج نشان داد که میانگین یکنواختی پخش آب، بازده پتانسیل ربع پایین و بازده کاربرد ربع پایین برای سیستم های انتخابی بترتیب 95، 80 و 92 درصد بودند. با توجه به پارامترهای بدست آمده مشخص گردید که بالا بودن بازده و یکنواختی پخش آب، پائین بودن ضریب تغییرات ساخت، تغییرات کم دبی در قطره چکان های جبران کنندهء فشار و عدم گرفتگی خروجیها به علت عملکرد صحیح سیستم فیلتراسیون، طراحی و اجرای مناسب و کیفیت تجهیزات مورد استفاده بوده است. نتایج بررسی ها نشان داد که طراحی هیدرولیکی سیستم ها قابل قبول می باشد. نتایج برای روشهای ارزیابی مشابه بودند. نتایج آزمایشات کیفی آب نشان داد که امکان رسوب کربنات و سولفات کلسیم در برخی از سیستم ها با گذشت زمان وجود دارد. اسیدیته، سختی و مقدار املاح خارج از حد استاندارد نبوده و مشکل زا نبودند و غلظت آهن کمتر از حدی بود که منجر به گرفتگی شود.

دقت در طراحی و مدیریت صحیح سیستم های آبیاری بارانی از عوامل مهم در توسعه و بهبود آن هاست. بنابراین در این پژوهش، به بررسی نحوه ی طراحی، اجرا و بهره برداری از سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آب پاش متحرک در شهرستان اقلید در فارس پرداخته شد. برای این منظور، هشت سیستم به عنوان نمونه انتخاب شد. برای ارزیابی این سیستم ها از معیار های ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، یکنواختی توزیع(DU)، بازده پتانسیلکاربرد در ربع پایین (PELQ)، بازده واقعی کاربرد در ربع پایین (AELQ)، بازده کاربرد (Ea)، بازده ترکیبی (Ec)، تلفات تبخیر و بادبردگی (WDEL) و تلفات نفوذ عمقی(DP) استفاده شد. مقادیر متوسط شاخص های CU، DU، PELQ، AELQ، Ea، Ec، WDEL و DP به ترتیب برابر 37/73، 82/61، 51/54، 31/52، 50، 1/82، 84/12 و 32/5 درصد به دست آمد. نتایج این تحقیق بیانگر این بود که دلیل پایین بودن PELQ وAELQمشکلات مربوط به طراحی و بهره برداری است. بر اساس نتایج، می توان با کاهش فواصل آب پاش ها، تنظیم فشار و عدم استفاده از تعداد زیاد آب پاش به طور هم-زمان، یکنواختی توزیع را افزایش داد. هم چنین با کاهش مدت زمان آبیاری، تلفات آبیاری کاهش و بازده ترکیبی و بازده کاربرد آب در سیستم افزایش می یابد.

با ارزیابی سامانه های آبیاری بارانی اجرا شده می توان میزان موفقیت این سامانه ها را تعیین کرد و راه کارهای عملی برای بهبود بازده آبیاری این سامانه ها و پیشنهادها برای سامانه های آتی را ارائه نمود. هدف اصلی این مطالعه، بررسی وضعیت و عملکرد سامانه های عقربه ای اجراشده در منطقه مورد مطالعه بود. در این تحقیق 5 سامانه آبیاری عقربه ای (عقربه ای) در مزارع یونجه، ذرت و چغندرقند کشت و صنعت و دامپروری مغان شهرستان پارس آباد به عنوان نمونه انتخاب شد. هر سامانه در 3 آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی شامل، میانگین ضریب یکنواختی، یکنواختی توزیع، بازده پتانسیل کاربرد آب در ربع پایین، بازده واقعی کاربرد آب در ربع پایین، تلفات بادبردگی و تبخیر در مزارع موردمطالعه به ترتیب 50/47، 40/60، 10/50، 10/50 و 32/5 درصد به دست آمد. تجزیه و تحلیل عوامل ارزیابی نشان داد که سامانه های عقربه ای موردمطالعه از کارایی مناسبی برخوردار نبودند. دلیل کارایی نامناسب، بیشتر مربوط به مسائل مدیریتی و اشکالات فنی سامانه ها بود که مورد توجه قرار نگرفته بود. مقادیر پایین AELQ و PELQ به علت ناسازگاری شرایط کارکرد و طراحی نامناسب سامانه بود که باید مورد توجه و بازبینی قرار گیرد.

به منظور آگاهی از وضعیت فنی سامانه های آبیاری و تعیین مقدار دستیابی به اهداف مرحله طراحی، نیاز به ارزیابی این سامانه ها می باشد. در این پژوهش، تعداد 18 سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک اجرا شده در نقاط مختلف دشت اردبیل، در تابستان سال 98 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور از شاخص های، ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، یکنواختی توزیع(DU)، بازده پتانسیل کاربرد در ربع پایین(PELQ)، بازده واقعی کاربرد در ربع پایین (AELQ)، در دو مقیاس بلوک آزمایش و کل سامانه، استفاده شد. پس از اندازه گیری ها و برداشت اطلاعات مورد نیاز، این شاخص ها محاسبه شد. مقادیر متوسط شاخص ها، برای بلوک ها به ترتیب 46/83%، 96/74%، 93/68%و94/67%، و برای سامانه به ترتیب32/82%، 43/73%، 71/65%و70/66% به دست آمد. علاوه بر آن، از شاخص های تلفات تبخیر و بادبردگی(WDEL)، تلفات نفوذ عمقی (DP)و کفایت آبیاری(ADirr) نیز استفاده شد که مقدار شاخص ها به ترتیب، 95/7%، 97/6% و 08/27% به دست آمد. نتایج بدست آمده و بررسی های میدانی نشان دادند که مقادیر کم شاخص های PELQ و AELQ متأثر از فاصله نامناسب آبپاش ها، فشار کم اجرا نسبت به فشار طراحی، تغییرات فشار زیاد در سامانه و استفاده هم زمان از تعداد زیاد آبپاش است. همچنین مدیریت نادرست در بهره برداری، توپوگرافیزمین و طول زیاد لوله ها از عوامل تاثیرگذار در کاهش شاخص ‍ های تعیین عملکرد واقعی سامانه ها در دشت اردبیل هستند. از جمله راهکارهای پیشنهادی، بازنگری در طراحی ها، در نظر گرفتن شیب زمین، تغییر در نوع آبپاش ها و یا حتی تغییر روزنه آبپاش ها، است.

در این مطالعه، تعداد 5 سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک با الگوی کشت گندم، شبدر، یونجه سیب زمینی و آفتابگردان با دو آرایش شبکه متفاوت در شهرستان سنقر استان کرمانشاه ارزیابی شد. مقادیر دبی آبپاش، شدت پاشش، سرعت نفوذ آب و مقدار آب نفوذ یافته نشان داد دامنه بازده کاربرد آب بین 7/32 تا 3/70 درصد، ضریب یکنواختی کریستیانسن 58 تا 78 درصد و یکنواختی پخش آب در ربع پایین از 57/44 تا 63 درصد بود. مقدار بازده واقعی کاربرد آب تمامی سیستم ها بین 29 تا 45 درصد و بازده پتانسیل کاربرد آب سه مزرعه 1، 3، 5 به ترتیب 8/73، 6/70، 70 درصد و دو سیستم 2 و 4 به ترتیب 16/49 و 29 درصد محاسبه شد. پایین بودن شاخص های بازده واقعی و پتانسیل کاربرد آب به واسطه تلفات تبخیر و بادبردگی اندازه گیری شده از تفاوت آب خروجی از آبپاش ها با آب جمع شده در قوطی ها و فرونشت عمقی محاسباتی است. فشار کارکرد نامناسب، استفاده هم زمان از آبپاش های متعدد و متفاوت، تعییرات فشار و دبی از دلایل اصلی پائین بودن شاخص های ارزیابی بود. از مشکلات عمده این سیستم ها عدم تطابق طراحی با اجرا، عدم نظارت کافی و مستمر بر اجرا و پس از اجرا، اطلاعات ناکافی از وضعیت خاک، نیاز آبی، بهره وری، مدیریت بهره برداری و غالب بودن مسائل اقتصادی در انتخاب لوازم آبیاری و نحوه اجرا است.

در این مطالعه 9 سیستم آبیاری بارانی شامل سه سیستم ویل موو، سه سیستم کلاسیک و سه سیستم قرقره ای در استان آذربایجان شرقی به عنوان نمونه انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. ضرایب یکنواختی، راندمان پتانسیل کاربرد و راندمان واقعی کاربرد آب اندازه گیری شدند. راندمان پتانسیل کاربرد در سیستم های ویل موو از 69.3 تا 78.5 درصد، در سیستم های کلاسیک از 48.2 تا 73.5 درصد و در سیستم قرقره ای از 40 تا 56.5 درصد متغیر بود. متوسط راندمان واقعی کاربرد در سیستم های ویل موو، کلاسیک و قرقره ای به ترتیب 65.8، 52.7 و 47.9 درصد به دست آمد. در وضعیت هوای آرام و شرایط متعارف کارکرد سیستم ها، متوسط ضریب یکنواختی برای سیستم های ویل موو، کلاسیک و قرقره ای به ترتیب 85.9، 73.8 و 64.4 درصد و یکنواختی توزیع آب در ربع پایین به ترتیب 79.3، 63.5 و 51.5 درصد تعیین گردید. نتایج نشان داد که در یکی از مزارع آزمایشی کاهش 25 درصد فاصله جابجایی لوله های فرعی در سیستم کلاسیک، ضریب یکنواختی را تا حدود 25 درصد، و یکنواختی توزیع بر اساس نصف و ربع پایین مشاهدات را به ترتیب تا حدود 21 و 33 درصد افزایش می دهد. در شرایط سرعت باد کم و ملایم و بافت خاک لوم رسی، عملکرد سیستم ویل موو بهتر از سیستم های کلاسیک و قرقره ای، و عملکرد سیستم کلاسیک بهتر از قرقره ای تعیین گردید.

زمینه و هدف: تبخیر-تعرق پتانسیل یکی از اجزای اصلی چرخه ی هیدرولوژیکی است که تعیین صحیح آن در مطالعات بیلان آبی، طراحی سیستم های آبیاری و برنامه ریزی و مدیریت منابع آب برای دست یابی به توسعه ی پایدار نقش به سزایی دارد. تبخیر و تعرق به علت نیاز به عوامل اقلیمی مختلف و اثر متقابل این عوامل بر یکدیگر یک پدیده ی غیرخطی و پیچیده است. یکی از مراحل پیچیده در مدل سازی سیستم های غیرخطی، پیش پردازش پارامتر های ورودی جهت انتخاب ترکیبی مناسب از آن هاست. پیش پردازش داده ها سبب کاهش مراحل سعی و خطا و شناخت مهم ترین پارامترهای موثر بر پدیده ی مورد نظر جهت مدل سازی با استفاده از روش های هوش مند می گردد. این پژوهش با هدف استفاده از توان مندی های سیستم استنتاج فازی برای برآورد تبخیر و تعرق با استفاده از داده های هواشناسی طی دوره 20 ساله (1372-1392) در شهر گناباد صورت گرفت. روش بررسی: براین اساس پس از بررسی مدل موجود و بررسی ترکیب های مختلف داده های هواشناسی، مدل نهایی برای برآورد تبخیر و تعرق ارایه شد. در این تحقیق در مجموع با داشتن 20 متغیر برای ورودی مدل و یک متغیر برای خروجی مدل (تبخیر و تعرق)، 50 قانون در سیستم استنتاج ممدانی تعریف شد. مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل حاصل از مدل فازی با مدل پنمن-فایو-مونتیث مورد مقایسه قرار گرفت. بحث و نتیجه گیری: کارایی مدل فازی ارایه شده با استفاده از آماره های ریشه میانگین مربعات خطا، خطای انحراف میانگین، ضریب تعیین و معیار جاکوویدز (t) و معیار صباغ و همکاران (R2 /t) مورد ارزیابی قرار گرفت. مقایسه نتایج مدل فازی با مدل پنمن-فایو-مونتیث مقایسه گردید. بیش ترین تبخیر و تعرق در ماه ژوییه اتفاق افتاده است. نتایج حاکی از همبستگی بالا بین این دو مدل فازی ارایه شده و روش پنمن-فایو-مونتیث است.